از یک تا دو سالگی
پیاژه معتقد است که کودک نخستین بار در حدود دو سالگی به تغییری که اعمال او در اشیا به وجود می‌آورد پی می‌برد؛ مثلاً، از برخورد قلم با کاغذ متوجه طرز ایجاد خط می‌شود و درمی یابد که اگر تخت خود را به حرکت درآورد، از آن صدایی برخواهد خواست.
کودک این در سن بسیار فعال است و از دویدن یا بالا رفتن از جایی و پرتاب کردن اشیا لذت می‌برد. بنابراین، فرصت‌ها و موقعیت‌هایی برای بازی‌های آزادانه و فعال در خانه و بیرون از خانه برای کودک فراهم سازید و او به بازی‌های آزاد با توپ‌های کوچک تشویق کنید. کودک ممکن است توپ را به طرف بزرگ‌ترها یا یکشی ء دیگر پرتاب کند. از توپ‌های دارای اندازه متوسط و نرم استفاده کنید تا به کودک صدمه نزده و موجب ترس او نشود.
توانایی ساختن اشیا با دستان و انگشتان را در کودک تقویت کنید. به بازی با قطعات توخالی، پیمانه‌ها و مانند آن‌ها و ابزاری که قابل انباشته شدن باشند راهنمایی کنید. یک بازی آزاد با پیچ و مهره‌های پلاستیکی بزرگ تشویق کنید، از عدم بلعیده شدن آن‌ها توسط کودکان اطمینان حاصل کنید. کودک را به قرار دادن قطعات، مکعب‌ها و دیگر چیزها داخل پیمانه یا ظرف بزرگ‌تر تشویق کنید. ظروفی با درها و دهانه‌های گشاد آماده کنید تا کودک به باز و بستن درپوش‌ها بپردازد.
در این سن، کودک به کنجکاوی درباره خودش می‌پردازد. کودک را به بازی‌های آزادانه با آینه‌هایی که امنیت دارند و خطرآفرین نیستند تشویق کنید. با کودک جلوی آینه بایستید یا بنشینید تا او درباره برداشت‌هایش درباره آنچه که می‌بیند صحبت کند. تشویق کنید تا او حرکت‌های جنبشی و محرک ایجاد کند؛ یعنی در جلو آینه به وسیله دست‌ها و بدن حرکت‌هایی انجام دهد.
پاره‌ای از مفاهیم اصلی مانند علت، اثر، ترکیب و اندازه را می‌توانید به کودک بفهمانید. درباره ترکیب اشیایی که کودک حس می‌کند صحبت کنید؛ برای مثال، بگویید: «جغجغه سفت و سخت است»، «پتو نرم است.» درباره علت و اثر ارتباطات با او صحبت کنید. بگویید: «اگر فنجان را وارونه کنی آب میوه درون آن خواهد ریخت»، «اگر در باران بایستی خیس می‌شوی.» در این سن کودک توانایی تشخیص اشیا، حیوانات و انسان را از یک تصویر دارد. یک اسکلت (بدن) پلاستیکی از حیوانات برای بازی‌های آزاد فراهم کنید. درباره نام هر حیوان، رنگ، صدا و مشخصه‌های دیگر آن با کودک صحبت کنید.
کتاب‌های تصویری ساده تهیه کنید. از کودک بخواهید به محض این که شما آن‌ها را نام می‌برید به اشیا و حیوانات اشاره کند. درباره تصاویر صحبت کنید. درباره اندازه اشیا صحبت کنید. برای مثال بگویید: «این یک توپ بزرگ است» یا «این قعطه کوچک‌تر از آن قطعه است». در حدود ۱۲ ماهگی به بعد هرچه در محدوده دست کودک قرار گیرد آن را به اطراف می‌کوبد. این عمل تا ۱۵ ماهگی به اوج خود می‌رسد و در حدود ۱۸ ماهگی تقریباً از بین می‌رود.
کودک در سن بین ۱۳ الی ۱۸ ماهگی از «دالی کردن» بسیار لذت می‌برد و می‌تواند «قایم باشک» بازی کند. اسباب بازی‌های چرخ دار را هل می‌دهد و می‌کشد. کودک از ۹ تا ۱۳ ماهگی بیش‌تر به اسباب بازی توجه می‌کند تا به هم بازی؛ چون کودک در این دوره به اسباب بازی اهمیت زیادی می‌دهد. در این سن گرایش به دعوا بر سر اسباب بازی در کودکان دیده می‌شود. در ۱۴ماهگی کودک با ماشین بازی کرده و صدایی شبیه آن را ایجاد می‌کند.
کودک در ۱۵ ماهگی ممکن است اصرار ورزد که بایستد و تنها برای مدت کوتاهی به مکعب‌ها دقیق شود. معمولاً به هیچ گونه فعالیتی برای ساختن چیزی مبادرت نمی‌ورزد، بلکه فقط مکعب‌ها را برهم می‌زند و یا این که آن‌ها را برای پدر و مادرش می‌آورد. در ۱۶ ماهگی کودک با عروسک بازی می‌کند، برایش لالایی می‌خواند و می‌خواباند.
در حدود ۱۷ ماهگی اسباب بازی‌های چرخ داری که منگوله‌ها و زنگوله‌هایی در چرخ‌های آن‌ها باشد و به هنگام حرکت صدا کند، بسیار مورد علاقه کودکان است. در این سن کودک اسباب بازی‌ها را پرتاب می‌کند و اثر آن را مورد کاوش قرار می‌دهد و دوست دارد اشیا را یکی پس از دیگری داخل ظرفی بریزد و بیرون بیاورد. در ۱۷٫۵ ماهگی کودک در خیالش با ماشین بازی می‌کند و یا خود را به جای ماشین فرض کرده و عقب عقب می‌رود.
در ۱۸ ماهگی میخ را در سوراخ می‌کند، یک دفعه دو الی سه ورق می‌زند (نمی‌تواند به صورت تک تک ورق بزند)، مداد را در دست گرفته و به خوبی خط می‌کشد، ۲ الی ۳ مکعب را روی هم می‌گذارد. در ۱۲ الی ۱۸ ماهگی کودک اشیایی را که کاربرد و ویژگی یکسان دارند، در کنار هم قرار می‌دهد. در حدود ۱۸ ماهگی می‌تواند با مداد خطوط عمودی و افقی رسم نماید.
کودکان در ۱۸ ماهگی می‌توانند با مکعب‌های اسباب بازی دو عدد را به یکدیگر متصل کرده و در ۲ سالگی ۶ عدد را به یکدیگر متصل نمایند. کودک در ۱۸ ماهگی می‌تواند راه برود و عروسکش را همراه خود ببرد، با کمک مادرش با لگو قطار، ماشین، هوایپما و... درست کند و صدای آن‌ها را درآورد، اگر اسباب بازی دلخواهش را کودک دیگری بردارد، با زور و داد و فریاد از آن‌ها می‌گیرد و با پای خود توپ را کنار می‌زند.
در ۱۸٫۵ ماهگی از سر وصدای سکه‌های پول خیلی خوشش می‌آید و آن‌ها را داخل کیف کرده و دوباره بیرون می‌آورد. در ۱۲ تا۱۸ ماهگی هل دادن یک اسباب بازی چرخ دار به کودک نوپا احساس ایمنی می‌دهد. وقتی می‌نشیند دوست دارد با دست‌هایش که مهارت بیش‌تری یافته‌اند کاسه‌ها و پیاله‌ها را داخل هم بگذارد. در این سن، از جعبه موزیک و خاک بازی لذت می‌برد. سطل، آب پاش و تشتی آب یا شن بازی در اختیارش بگذارید.
۱۸ الی ۲۴ ماهگی کودک به همه چیز دست می‌زند، به همه جا می‌رود، سر و صدا می‌کند، همه چیز را به هم می‌ریزد و جابه جا می‌کند. یک اسب یا قطار چوبی که دنبال خود بکشد و قطعات ساختمان سازی و یک کامیون یا کمپرسی که چیزی پر کند و خالی کند برای کودک مفید است. در ۱۹ ماهگی در تمام بازی‌های دسته جمعی شرکت می‌کند و گاهی کودک مورد علاقه‌اش را به بازی دعوت می‌کند، هنوز اشیای تازه و چیزهایی را که قبلاً ندیده است به دهان می‌برد، ولی هرگز آن‌ها را نمی‌خورد، می‌تواند چهار لگو را روی هم بگذارد و برج یا آپارتمان بسازد، با بشقاب و کاسه خالی و قاشق به طور خیالی غذا می‌خورد و می‌گوید: غذای خوشمزه‌ای است و به پدر و مادر نیز غذا تعارف می‌کند.
برای کودکان ۱۹ تا ۲۵ ماهه اسباب بازی و همبازی اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند، ارتباط اجتماعی پخته‌تر می‌شود و کودک برای انطباق با همبازی گذشت بیش‌تری از خود نشان داده، رفتار خود را تغییر می‌دهد. در ۲۰ ماهگی با دو ماشین کوچکش بازی می‌کند، آن‌ها را به هم می‌زند و می‌خندد. در این سن بیش‌تر مایل است با کودکان بزرگ‌تر از خود بازی کند. با کودکان کوچک‌تر از خود بیش‌تر ابراز محبت دارد.
در ۲۱ ماهگی به طور نامنظم به توپ لگد می‌زند و مکعب‌ها را برای درست کردن قطار در یک خط قرار می‌دهد، عروسک خود را بغل کرده، راه می‌برد و به پشتش می‌زند که بخوابد و یا این که روی زمین می‌گذارد و می‌زند و می‌گوید: مُرد! کودک یک الی دو ساله در بازی با لگوها از شکل‌های مشخص استفاده می‌کند و آن‌ها را روی هم قرار می‌دهد و به هم وصل می‌نماید.
بازی‌های نمایشی معمولاً در سنین ۱٫۵ الی ۲ سالگی آغاز می‌شود و در سنین کودکستان به اوج خود می‌رسد. در دو سالگی به طور منظم به توپ لگد می‌زند و می‌تواند با شِش مکعب برجی بسازد. کودک در این سن به عروسک غذا می‌دهد، او را به گردش می‌برد، با آب و شن بازی می‌کند، اسباب بازی‌های متعلق به خود را کاملاً می‌شناسد و حاضر نیست در اسباب بازی‌های خود کودکان دیگر را سهیم کند.
در ۲ سالگی توانایی ترسیم خط‌های دایره‌ای و یا زاویه دار ظاهر می‌گردند. نزدیک به ۲ سالگی یک تاب برای کودک می‌تواند، یک کشتی فضایی تصور شود که به سیاره‌ای دوردست سفر می‌کند یا پرنده‌ای وحشی باشد که در آسمان پرواز می‌کند. در ۲ سالگی کودک علاقه مند به کاسه‌های پلاستیکی، قاشق‌های چوبی، کلید و قوطی‌های خالی است. از این رو، بهتر است ظروف کهنه و بعضی ظروف پلاستیکی، که ارزان قیمت است، برای کودکان تهیه شود.
در سال دوم زندگی، بازی‌ها برای کودک دارای مفهوم خاص و عمیقی است. برای مثال، ممکن است دختر بچه‌ای اسباب بازی خود را در ملافه بپیچد و در دهان خرس خود تکه نانی بگذارد و فعالیت‌هایی از این قبیل انجام دهد. از این روی، اسباب بازی‌هایی که در اختیار کودک قرار داده می‌شود، باید معنی دارتر باشد. توپ، مکعب‌های بازی، عروسک، انواع حیوانات، ظروف و امثال آن می‌تواند جزو اسباب بازی‌های مناسب برای کودکان باشد. در ۲ سالگی به صورت تک تک ورق می‌زند، تسبیح نخ می‌کند، بدون تقلید کاغذ را لوله می‌کند و با یک دست با قیچی کاغذ می‌برد.
کودک ۲ ساله می‌تواند حدود هفت دقیقه پشت سرهم به یک بازی ادامه دهد. پس از آن، خسته شده و به سوی بازی دیگری می‌رود. در ۲ سالگی به خوبی می‌دود، کم‌تر به زمین می‌خورد، از پله‌ها بالا می‌رود، بسیار فعّال و سرزنده و بانشاط است. می‌تواند با شش مکعب برجی بسازد. در ۲۰ الی ۲۴ ماهگی، بازی‌های موردنظر دختران عروسک بازی، اسباب بازی‌های نرم و ظریف، استمداد و کمک طلبیدن، رقصیدن و لباس مخصوص پوشیدن و بازی‌های موردنظر پسران بازی با بلوک‌ها، دست کاری وسایل و ابزار، اسباب بازی‌های ماشینی و حمل و نقلی است.
کودک در ۲ سالگی می‌تواند سوار سه چرخه کوچکی بشود، اما چون هنوز نمی‌تواند پدال را فشار دهد، با پاهای خود سه چرخه را به جلو می‌راند. در پایان ۲ سالگی گاهی اوقات کودکان، دیگران را نیز در بازی خود شریک می‌کنند و به بازی دوطرفه می‌پردازند. در این مرحله حتی اگر بچه‌ها سه نفر باشند، دو نفر از آنان با هم بازی می‌کنند و یکی از آنان به تنهایی مشغول بازی می‌شود.
برخی از اسباب بازی‌های مناسب برای سن ۱ الی ۲ سالگی عبارت‌اند از: توپ در اندازه متوسط و نرم، پیچ و مهره‌های پلاستیکی، مکعب‌های درشت خانه سازی، قطعات توخالی، آینه، کتاب‌های تصویری ساده، اسباب بازی‌های چرخ دار، میخ، چکش، خاک، ماسه، آب، سطل، بیلچه، آب پاش، تشت، انواع حیوانات، عروسک، قیچی و کاغذ، سه چرخه، مداد و کاغذ.